Komkommer

Komkommer is een gezonde, hydraterende groente die fris smaakt en in veel gerechten past. Het bevat weinig calorieën en is licht verteerbaar.

Komkommer is makkelijk te vervangen door courgette of rauwe augurk. Het groeit ook in Nederland en is binnen 10–12 weken te oogsten.

Je gebruikt het rauw, in soep, salade, sap of als frisse topping. Allergieën zijn zeldzaam, maar wel mogelijk bij kruisreacties.

Ja, komkommer is gezond. Het bestaat voor zo’n 95% uit water en bevat weinig calorieën, waardoor het een verfrissende groente is voor warme dagen of als licht tussendoortje. Daarnaast bevat komkommer kleine hoeveelheden vitamine K, kalium, silica (goed voor huid en bindweefsel) en antioxidanten zoals cucurbitacine, die ontstekingsremmend kunnen werken.

Komkommer stamt oorspronkelijk uit India, waar het al duizenden jaren wordt geteeld. Via het Midden-Oosten en het Romeinse Rijk verspreidde de groente zich naar Europa. In Nederland werd de komkommer pas echt populair vanaf de 17e eeuw, vooral onder invloed van de Franse keuken.

Wat is komkommer?

Komkommer is de vrucht van de komkommerplant (Cucumis sativus). De plant behoort tot de komkommerachtigen, net als courgette, meloen en pompoen. De vrucht groeit uit de bevruchte bloem van de plant en bestaat voornamelijk uit water, vezels en een beetje zetmeel.

per 100 gram komkommer

Macronutriënten

• Energie: ± 65 kJ / 16 kcal

• Water: ± 95 g

• Koolhydraten: ± 3,6 g

  • waarvan suikers: ± 1,7 g

• Eiwitten: ± 0,7 g

• Vet: ± 0,1 g

• Vezels: ± 0,5 g

Micronutriënten (per 100 g rauwe komkommer)

Mineralen:

• Kalium: ± 150 mg

• Calcium: ± 16 mg

• Magnesium: ± 13 mg

• Fosfor: ± 24 mg

• Natrium: ± 2 mg

• IJzer: ± 0,3 mg

• Zink: ± 0,2 mg

• Koper: ± 0,03 mg

• Mangaan: ± 0,08 mg

• Selenium: ± 0,3 µg

Vitamines:

• Vitamine C: ± 3 mg

• Vitamine K1: ± 16 µg

• Vitamine A (als bètacaroteen): ± 105 µg

• Foliumzuur (B11): ± 7 µg

• Vitamine B1 (thiamine): ± 0,03 mg

• Vitamine B2 (riboflavine): ± 0,03 mg

• Vitamine B3 (niacine): ± 0,1 mg

• Vitamine B5 (pantotheenzuur): ± 0,25 mg

• Vitamine B6: ± 0,04 mg

Kruisallergie (meest voorkomend)

De meeste reacties op komkommer zijn het gevolg van een kruisreactie met pollen of andere vruchten. Vooral mensen met hooikoorts of een allergie voor:

• Berkpollen

• Ambrosia

• Meloen

• Banaan

• Latex

Je kunt ook reageren op komkommer. Dit heet het orale allergie syndroom (OAS): klachten treden vooral op in de mond, zoals jeuk, tinteling of zwelling van lippen, gehemelte of keel vlak na het eten van rauwe komkommer.

Gekookte of gefermenteerde komkommer veroorzaakt dan meestal géén klachten, omdat de eiwitten veranderen door verhitting of fermentatie.

Overgevoeligheid voor cucurbitacines

Heel zeldzaam: sommige oude komkommerrassen of verwilderde planten bevatten bitterstoffen genaamd cucurbitacines. Die kunnen maag- of darmklachten veroorzaken. Moderne eetkomkommers bevatten deze stoffen vrijwel niet meer.

Vervang als je geen komkommer hebt door courgette. Kun je niet tegen komkommer gebruik dan bladsalade of koolrabi.

Komkommer is een echte zomergroente. Maar je kunt hem makkelijk jaarrond zelfs biologisch overal kopen. Overweeg eens een komkommerplant in je tuin. Want het is ook leuk om te fermenteren.

Overal verkrijgbaar kies het liefst biologisch. Er zijn ook kromkommers, deze zijn niet de gewone en vaak voordeliger en even goed.

Zelf komkommers kweken in de tuin

Komkommer is een tropische plant die graag warmte, licht en voeding heeft. Gelukkig kun je hem in Nederland prima zelf kweken — in de kas, tunnel of op een beschutte plek in de volle grond.

📅 Wanneer zaaien en planten?

• Voorzaaien binnen: eind april tot begin mei

• Uitplanten buiten: vanaf half mei (na de ijsheiligen), als er geen nachtvorst meer is

• Zaaien ter plekke: kan ook, vanaf eind mei

🌱 Stap voor stap komkommer kweken:

1. Zaai binnen voor in potjes
   Zaai 1 zaadje per potje in voedzame potgrond. Zet ze op een warme, lichte plek. Binnen een week komen de kiemplantjes op. Houd de grond licht vochtig.

2. Afharden voor buiten
   Zet de planten vanaf begin mei steeds vaker buiten overdag om te wennen aan de buitentemperatuur (afharden). Laat ze niet direct in felle zon staan.

3. Uitplanten op een warme plek
   Kies een zonnige, beschutte plek. De grond moet voedzaam en goed doorlatend zijn. Graaf een ruim plantgat en verrijk het met compost of goed verteerde mest.

4. Ondersteuning geven
   Komkommers zijn klimplanten. Zet er een rek, draad of stok bij waar ze tegenaan kunnen groeien. Je kunt ze ook laten kruipen, maar dat vraagt meer ruimte.

5. Water en voeding
   Geef regelmatig water, liefst bij de wortels en niet over het blad (voorkomt schimmel). Komkommers houden van vochtige grond, maar geen natte voeten.
   Geef om de 2 weken wat vloeibare plantenvoeding of compostthee.

6. Oogsten
   Na 10–12 weken kun je de eerste komkommers oogsten. Oogst jong en regelmatig om de plant te stimuleren door te blijven groeien. Laat ze niet te groot worden, dan worden ze bitter of waterig.

Tips:

• Tepelvorming of kromme vruchten? Komt meestal door onregelmatig water geven.

• Vrouwelijke bloemen geven vruchten, mannelijke bloemen zijn nodig voor bestuiving bij buitenteelt.

• In de kas kun je ook zaadvaste rassen of zelfbestuivende hybrides kiezen.

Bewaar komkommers het liefst buiten de koelkast, op een koele plek (12–15 °C). In de koelkast kunnen ze beschadigen door de kou. Onbesneden blijven ze tot 5 dagen goed. Snijd je een stuk af, bewaar het dan goed afgedekt in folie of een doosje en gebruik binnen 1–2 dagen.

• Klassieke komkommer: lang, recht, vaak met gladde schil.

• Snackkomkommer: klein, knapperig, ideaal als tussendoortje.

• Schilkomkommer: met dikke, stekelige schil — vaak uit de volle grond.

• Citroenkomkommer: geel en rond, met een frisse smaak.
  Sommige rassen zijn bittervrij gekweekt; andere kunnen nog wat bittere stoffen bevatten. Bitter is belangrijk in onze voeding

Schil

Wij schillen komkommers nooit. gewoon afwassen onder de kraan. Met schil heb je meer bitterstof en vezels. Bovendien zite het er moi uit in je gerechten. Ook de zaadlijsten verwijderen we (bijna) nooit.

• In rauwkostsalades of groentespreads

• Als alternatief toastje voor dips bij de borrel

• In het zuur
• In koude soepen zoals gazpacho
• In groene smoothies of sappen
• Als frisse topping bij gefermenteerde gerechten
• In dunne linten als wraps of in sushi-rolletjes
• Bij vette vis of tahindips voor balans